කවුද මේ Gen Z? ඒ ගැන ඔබත් සොයනවද?

අද සමාජයේ නිතර කතාබහට ලක්වන, විශේෂයෙන් තාක්ෂණය සහ සමාජීය වෙනස්කම් සමඟ සමීපව බැඳී ඇති සංකල්පයක් තමයි ජෙනරේෂන් Z (Generation Z) හෙවත් ජෙන් Z (Gen Z). මෙම පරම්පරාව පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක පැහැදිලි කිරීමක් සහ ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ලක්ෂණ, අභියෝග හා බලපෑම් පිළිබඳ අපි අද කතා කරමු.

ජෙන් Z කියන්නේ කවුද ?

ජෙනරේෂන් Z යනු සාමාන්‍යයෙන් 1997 වසරේ සිට 2012 වසර දක්වා කාලය තුළ උපත ලැබූ පුද්ගලයන් සමූහයයි. මොවුන් පැරණි පරම්පරා වන බේබි බූමර්ස් (Baby Boomers), ජෙනරේෂන් එක්ස් (Gen X) සහ මිලේනියල්ස් (Millennials/Gen Y) ගෙන් පසුව එන පරම්පරාව ලෙස හැඳින්වේ. ජෙන් සී පරම්පරාව අද වන විට ලෝකයේ වැඩිම බලපෑමක් ඇති කරන තරුණ කණ්ඩායම ලෙස හඳුන්වන අතර, ඔවුන්ගේ ලෝක දැක්ම පෙර පරම්පරාවලට වඩා බෙහෙවින් වෙනස්ය.

ජෙන් Z පෙන්නුම් කරන ප්‍රධාන ලක්ෂණ

ජෙන් Z පරම්පරාවේ වැදගත්ම ලක්ෂණය වන්නේ ඔවුන් උපතින්ම ඩිජිටල් ලෝකයට හුරු වූවන් (Digital Natives) වීමයි. මොවුන් කුඩා කල සිටම ස්මාර්ට්ෆෝන්, ටැබ්ලට්, සහ අන්තර්ජාලය භාවිත කරමින් හැදී වැඩුණි. තාක්ෂණය යනු ඔවුන්ට මෙවලමක් නොව, ජීවිතයේ අනිවාර්ය අංගයකි. එනම් මොවුන් තාක්ෂණික පරිසරයක බිහි වූ පිරිසක් වන මොවුන් තොරතුරු වෙත ක්ෂණිකව ප්‍රවේශ වීමට (Instant Access) පුරුදු වී සිටී. Google, TikTok, සහ YouTube හරහා ඕනෑම දෙයක් මොහොතකින් ඉගෙනීමට හෝ දැකීමට ඔවුන්ට හැකියාව ඇත. තවද එකවර විවිධ ඩිජිටල් උපාංග සහ වේදිකා හරහා කටයුතු කිරීමට හැකියාවක් මොවුන් සතුය. එනම් ජෙන් Z බහු-කර්යයන් (Multitasking) හැකියාවක් ඇති පිරිසකි.

ජෙන් Z හි සමාජීය හා දේශපාලන ලක්ෂණ

ජෙන් සී පරම්පරාව සමාජීය වශයෙන් පෙර පරම්පරාවලට වඩා විවෘත සහ ක්‍රියාශීලී වේ.

• විවිධත්වයට ගරු කිරීම
  ඔවුන් විවිධත්වය අගය කරන අතර, සමානාත්මතාවය වෙනුවෙන් පෙනී සිටී. ජාති, ආගම්, සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය වැනි සාම්ප්‍රදායික සීමා මායිම්වලට වඩා පුද්ගලයාගේ අනන්‍යතාවයට ඔවුන් ගරු කරති.
• දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වය
  දේශපාලනිකව සහ සමාජීය අසාධාරණයන්ට එරෙහිව සමාජ මාධ්‍ය හරහා ඉතා ක්‍රියාශීලීව හඬ නගති. ඔවුන් දේශගුණික විපර්යාස, මානව හිමිකම් වැනි ගෝලීය කරුණු කෙරෙහි දැඩි අවධානයක් යොමු කරයි.
• ප්‍රායෝගිකත්වය
  මිලේනියල්ස්ලා තරම් සුභවාදී නොවන මොවුන්, ලෝකයේ අභියෝග යථාර්ථවාදීව තේරුම් ගනිති. ඔවුන්ට ආර්ථික අර්බුද, යුද්ධ සහ ගෝලීය වසංගත අත්දැකීමට සිදුවී ඇති නිසා, මුදල් ඉතිරි කිරීමට සහ ස්ථාවරත්වයට වැඩි වටිනාකමක් දෙති.

රැකියා සහ අධ්‍යාපනයට ඇති බලපෑම්

ජෙන් Z පරම්පරාව රැකියා සහ අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ විශාල වෙනස්කම් ඇති කරමින් සිටී.

• නම්‍යශීලී රැකියා
  ඔවුන් සාම්ප්‍රදායික 8 – 5 රැකියා රටාවට වඩා නම්‍යශීලී බව අගය කරයි. දුරස්ථව වැඩ කිරීමේ (Remote Work) හැකියාව, කාර්යාලයේ පැය ගණනට වඩා කාර්යයේ ඵලදායිතාව ඔවුන්ට වැදගත්ය.
• ව්‍යවසායකත්වය
  අන්තර්ජාලය සහ සමාජ මාධ්‍ය හරහා තමන්ගේම ව්‍යාපාර හෝ අමතර ආදායම් මාර්ග (Side Hustles) ආරම්භ කිරීමට ඔවුන් වැඩි කැමැත්තක් දක්වයි.
• කුසලතා පදනම් කරගත් අධ්‍යාපනය
  උපාධියකට වඩා, සැබෑ ලෝකයේ අවශ්‍ය වන කුසලතා (Coding, Digital Marketing, Content Creation) ඉගෙනීමට ඔවුන් උනන්දු වේ. කෙටි කාලීන මාර්ගගත පාඨමාලා (Online Courses) ඔවුන් අතර ජනප්‍රියය.

ජෙන් Z පරම්පරාවේ අභියෝග සහ සීමාවන්

ජෙන් සී පරම්පරාවට තාක්ෂණයෙන් ලැබුණු ප්‍රතිලාභ මෙන්ම, ඔවුන් මුහුණ දෙන විශේෂිත අභියෝග ද තිබේ.

• මානසික සෞඛ්‍යය
  සමාජ මාධ්‍යවලට නිරන්තරයෙන් නිරාවරණය වීම නිසා, සංසන්දනය කිරීම, මානසික ආතතිය සහ කාංසාව (Anxiety) වැනි ගැටලුවලට ඔවුන් වැඩි වශයෙන් මුහුණ දෙයි.
• සමාජ සම්බන්ධතා
  අන්තර්ජාලය හරහා විශාල සම්බන්ධතා ජාලයක් තිබුණද, සැබෑ ලෝකයේ මුහුණට මුහුණ සම්බන්ධතා ගොඩනගා ගැනීමේ දුෂ්කරතා ඇති විය හැකිය.
• අවධානය පවත්වා ගැනීමේ කාලය
  ක්ෂණික තොරතුරු ලැබීමට පුරුදු වීම නිසා, දිගු වේලාවක් එක් කාර්යයක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමේ හැකියාව අඩු විය හැකිය.

සාරාංශයක් ලෙස ගත් කළ ජෙන් Z යනු තාක්ෂණය, සමාජ විවිධත්වය සහ වෙනස්වන ලෝක ආර්ථිකයට ගැඹුරින් සම්බන්ධ වූ පරම්පරාවකි. ඔවුන් අනාගතය මෙහෙයවන ප්‍රධාන බලවේගය වන අතර, ඔවුන්ගේ ලක්ෂණ තේරුම් ගැනීම රැකියා ස්ථාන, අධ්‍යාපන ආයතන සහ සමාජය වෙනස් වන ආකාරය අවබෝධ කර ගැනීමට ඉතා වැදගත් වේ.

---

දැනුවත් කිරීම

රේණුකා තෙන්නකෝන්

කථිකාචාර්ය,

ශ්‍රී ලංකා පදනම් ආයතනය